مهم‌ترین نکات حقوقی اجاره خودرو که باید بدانید

سالهاست که اجاره خودرو به عنوان یکی از گزینه‌های مقرون‌به‌صرفه در سراسر جهان و در ایران، کاربرد دارد. مهمانان برای مقاصد مختلف (از سفر تفریحی یا کاری گرفته تا ترانسفر مهمانان رسمی و مراسم عروسی) به سراغ رنت خودرو می‌روند تا با صرف هزینه‌ای معقول، خودروی شیک و آراسته‌ای برای تایم معین در اختیار داشته باشند. یکی از مواردی که در امر رنت در اولویت قرار دارند، نکات حقوقی اجاره خودرو هستند. در قراردادی که بایستی بین مهمان و میزبان امضا شده و در مورد آن توافق انجام شود، تمامی نکته‌های حقوقی پوشش داده می‌شود.

به این ترتیب رنت خودرو مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران انجام می‌شود که در مواد 468 الی 506 قانون مدتی ذکر شده اند. آگاهی از نکات حقوقی اجاره خودرو قبل از اقدام به کرایه، می‌تواند به شما کمک کند تا در صورت بروز هر گونه اشکال (حقوقی یا عیب فیزیکی برای خودرو، اختلاف مالی بین مهمان و میزبان یا هر مسئله دیگر) به حل و فصل آن بپردازید و به دردسر نخورید.

با مجله سپریس همراه باشید تا به اصول و نکات حقوقی اجاره خودرو نگاهی داشته باشیم و تأثیر آنها بر قرارداد اجاره خودرو را بررسی نماییم.

نکات حقوقی اجاره خودرو: اصول اجاره

قبل از اینکه سراغ نکات حقوقی اجاره ماشین در قانون مدنی برویم، بهتر است ابتدا مفهوم اجاره را بررسی کنیم و بدانیم عمل «اجاره» (Rent) به چه معناست.

طبق ماده 466 قانون مدنی، اجاره اصولاً به معنای قراردادی است که به موجب عقد آن، مستأجر به طور موقت مالک منافع عین مستأجره (یعنی اشیایی که اجاره داده می‌شوند؛ در اینجا منظور خودرو است) می‌شود. در عبارات حقوقی، برای اشاره به اجاره دهنده از کلمه موجر، و برای اجاره گیرنده از کلمه مستأجر استفاده می‌شود.

به عبارت ساده‌تر، هنگامی که مهمان در قبال عقد قرارداد و پرداخت مبلغ رنت به میزبان، خودرو را به مدت موقت در اختیار بگیرد، عمل اجاره رخ داده است.

مهمترین نکات حقوقی اجاره خودرو

صحبت از اجاره خودرو که باشد، مهم‌ترین نکات حقوقی در قرارداد خودرو کرایه شده مربوط به ویژگی‌های فنی و قانونی خودرو می‌شوند. به عبارت دیگر دیتای دقیق مرتبط با ویژگی‌های خودرو (شامل مدل، سال ساخت، رنگ، پلاک، سلامت فنی)، اطلاعات کامل در ارتباط با آسیب دیدگی‌های جزئی احتمالی، مجوز استفاده مهمانان از خودرو و اجازه تردد باید در قرارداد ذکر شود.

در صورتی که هریک از این نکات حقوقی اجاره خودرو، چه توسط شرکت اجاره دهنده و چه توسط میزبان ذکر نشود و از بیان آن خودداری شود، قرارداد از لحاظ قانونی اعتبار ندارد و باطل خواهد بود.

مواد قوانین مدنی در ارتباط با رنت ماشین

هر شرکت که نسبت به ارائه خدمات رنت خودرو اقدام کند (چه به صورت مستقیم خودروهای تحت مالکیت خود را اجاره دهد و چه به صورت واسطه بین میزبان و مهمان عمل کند)، بایستی قرارداد رنت را طبق مواد قانون مدنی کشور تنظیم نماید. قوانین کلی و مدنی در ارتباط با اجاره خودرو به شرح زیر هستند.

نکات حقوقی اجاره خودرو در ارتباط با اطلاعات قرارداد

برای اجاره خودرو، بایستی مدت اجاره بین میزبان و مهمان مشخص و در قرارداد ثبت شود. در غیر این صورت قرارداد معتبر نخواهد بود.

مدت اجاره خودرو، از روز و ساعت معین شده بین طرفین اجاره شروع خواهد شد. اگر در هنگام عقد قرارداد تاریخ و روز ذکر نشود، مدت اجاره از لحظه امضای قرارداد توسط مستأجر محاسبه خواهد شد.

قرارداد اجاره بدون راننده تنها در صورتی معتبر و قابل استناد خواهد بود که تمام اطلاعات و مشخصات فنی ذکر شده در قرارداد اجاره، با ماشینی که به مهمان تحویل داده می‌شود مطابقت دقیق داشته باشد. خودرو بایستی دارای بیمه شخص ثالث بوده و سلامت ایمنی آن از پیش بررسی و توسط یک کارشناس معتبر تایید شده باشد. هر گونه عدم تطابق و ثبت غلط اطلاعات، به معنای ابطال قرارداد خواهد بود.

یکی از مهمترین نکات حقوقی اجاره خودرو که گاهی تخطی از آن مشاهده می‎‌گردد، اجاره عین مستأجره به دیگری است. به عبارت دیگر مهمانی که خودرو را اجاره می‌کند، حق اجاره دادن خودرو به شخص دیگر را ندارد. تنها در صورتی که میزبان موافقت خود را با کرایه دهی خودرو به غیر اعلام کرده باشد، مهمان مجاز به انجام این کار خواهد بود.

اجاره خودروی تحت مالکیت مشترک، تنها در صورتی مجاز است که همه شرکا به اجاره دهی آن رضایت داده باشند. در صورت عدم رضایت، قرارداد اجاره منتفی خواهد بود.

یکی از اصلی‌ترین نکات حقوقی اجاره خودرو این است که پس از عقد قرارداد، موجر وظیفه دارد تا عین مستأجره (خودرو) را تحت شرایط ذکر شده، به مستأجر تحویل بدهد. یعنی در صورت امتناع میزبان از تحویل دادن خودرو به مهمان به هر دلیل، مهمان این اختیار را دارد که قرارداد را فسخ نماید.

نکات حقوقی اجاره ماشین در ارتباط با سلامت فنی خودرو

اگر در طی مدت اجاره، مهمان متوجه شود که خودرو در مدت اجاره معیوب بوده و عیب آن در قرارداد ذکر نشده، این حق را دارد که قرارداد را فسخ کند. اما در صورتی که عیب قابل رفع باشد و میزبان با رفع آن جلوی متضرر شدن مهمان را بگیرد، مستأجر دیگر حق فسخ به علت عیب خودرو را نخواهد داشت.

اگر عیب خودرو به گونه‌ای باشد که امکان رفع آن وجود ندارد (و در مدت اجاره مهمان متضرر شود)، اجاره باطل است.

اگر در مدت اجاره، مشکلی برای خودرو پیش بیاید که ملزم تعمیر باشد و عدم انجام تعمیرات لازم موجب ضرر دیدن میزبان می‌شود، مستأجر نمی‌تواند از رسیدگی فنی به خودرو جلوگیری کند. اما در صورتی که تعمیرات باعث شوند مستأجر نتواند از خودرو استفاده کند، حق فسخ قرارداد را خواهد داشت.

تمامی هزینه‌های تعمیرات خودرو که مهمان مسئولیتی در ارتباط با ایجاد آنها نداشته باشد، بر عهده میزبان خواهد بود.

در صورتی که مستأجر در طی مدت اجاره خودرو بر اثر بی احتیاطی، سهل انگاری یا هر دلیل دیگری به خودروی اجاره شده آسیب بزند، مالک موجر این حق را دارد که قرارداد را فسخ نماید.

مستأجر باید در طی مدت اجاره خودرو، تمام تلاش خود را برای مراقبت از ماشین اجاره شده انجام بدهد و مطابق نکات حقوقی اجاره خودرو، آن را با شرایط اولیه نزد میزبان بازگرداند.

در صورتی که مستأجر بدون اذن و اطلاع مالک خودرو نسبت به تعمیر آسیب‎‌های آن اقدام کند، بعداً حق مطالبه هزینه تعمیرات را نخواهد داشت.

نکات حقوقی اجاره خودرو پس از اتمام مدت اجاره

پس از اتمام مدت اجاره، عقد منقضی است و مستأجر باید خودرو را نزد میزبان بازگرداند. در صورت تأخیر در بازگشت خودرو، بایستی به ازای هر ساعت دیرکرد، جریمه پرداخت کند. (جریمه بیش از شش ساعت دیرکرد، مطابق با یک روز اجاره اضافی خواهد بود.)

میزبان در اجاره خودرو چه وظایفی بر عهده دارد؟

به موجب ماده 486 قانون مدنی، نکات حقوقی اجاره خودرو در ارتباط با شرایط موجر  چنین اقتضا می‌کنند که میزبان خودرو را بدون عیب و نقص فنی و همراه با اطلاعات کامل (که پیشتر ذکر کردیم) به مستأجر تحویل بدهد. هزینه تعمیرات، سوخت گیری پیش از تحویل خودرو، نظافت و کارواش نیز بر عهده میزبان خواهد بود؛ مگر اینکه در قرارداد این هزینه‌ها به مستأجر سپرده شده باشند.

مهمان در اجاره خودرو چه وظایفی دارد؟

طبق ماده 490 قانون مدنی مستأجر بایستی پیش از تحویل گیری خودرو از سلامت وسیله مطمئن شود و پارامترهایی مانند باد لاستیک‌ها، دمای خودرو، سطح سوخت و سایر موارد را بررسی کند. در حین مدت اجاره، مستأجر بایستی طبق محدودیت‎‌های سرعت قانونی رانندگی نماید، از قوانین تخطی نکند (چه در ارتباط با قوانین راهنمایی و رانندگی و چه قوانین عرفی و اخلاقی) و جهت جلوگیری از آسیب دیدگی خودرو، تمام مراقبت لازم را به عمل بیاورد.

اگر خلافی خودرو موجب خوابانده شدن خودرو در پارکینگ شود، مهمان بایستی هزینه هر روز توقیف خودرو را به علاوه مبلغ اجاره بپردازد.

در صورتی که مهمان از هریک از این شرایط سرپیچی کند، موجر طبق قوانین مدنی این اختیار را دارد که قرارداد اجاره را فسخ نماید.

حکم بیمه خودروی اجاره ای چیست؟

خودروهایی که برای اجاره ارائه داده می‌شوند، بایستی تحت بیمه باشد و هزینه‌های بالقوه ناشی از خسارت‌های احتمالی اعم از تصادف و حوادث مختلف (شامل آتش سوزی، آسیب دیدگی سرنشینان، صدمه به شیشه، سرقت کلی و جزئی) توسط بیمه پوشش داده شوند.

مرکز کرایه خودرو سپریس با همکاری بیمه سامان، یک پکیج بیمه برای مهمانان گرامی ارائه می‌دهد. در صورتی که بعد از اقدام به رنت خودرو، این بیمه را خریداری نمایید از پوشش کامل هزینه‌های مرتبط با حوادث ذکر شده در شرایط بیمه برخوردار خواهید بود.

سخن آخر

اجاره خودرو یکی از راه های مقرون به صرفه برای سفر و جابه جایی در سفرهای کوتاه یا طولانی مدت است. با این حال، اجاره خودرو نیز مانند هر قرارداد دیگری دارای نکات حقوقی خاصی است که لازم است قبل از اجاره خودرو از آنها آگاه باشید.

مهمترین نکات حقوقی اجاره خودرو، نقش به سزایی در تجربه شما از اجاره خودرو خواهند داشت. پیش از اقدام به اجاره خودرو، حتماً قرارداد را کامل و جامع مطالعه کنید، از تمامی شرایط اجاره ماشین از دیدگاه حقوقی آگاه باشید و در صورت بروز هر گونه ابهام و سوال، نسبت به رفع آن و آگاه سازی خود اقدام کنید. برای اطلاع دقیق از شرایط رنت خودرو با مرکز سپریس، می‌توانید به مقاله نمونه قرارداد اجاره خودرو ما نیز مراجعه نمایید و نمونه قرارداد اجاره را به همراه تمام مفاد آن، مشاهده کنید.

اگر تجربه‌ای در ارتباط با نکات حقوقی اجاره خودرو برای سفر، کار و یا تفریخ دارید، خوشحال می‌شویم نظرات خود را با ما و سایر مخاطبان مجله سپریس در میان بگذارید.

سؤالات متداول